Η Βιβλιοθήκη

Η Βιβλιοθήκη της Ανδρίτσαινας

«Δεν ξέρω αν θα μπορεί να γίνει επανεκκίνηση της οικονομίας της Ελλάδας και δεν ξέρω αν η κρίση της πολιτικής μπορεί να οδηγήσει σε πολιτειακό εκφυλισμό.
Μήτε ξέρω αν η κρίση του συστηματικά ηλίθιου κοινοβουλευτισμού και η διαπλεγμένη διαφθορά θα φέρει στο τέλος την απάλειψη των όποιων ισχνών υπολειμμάτων δημοκρατίας.
Αυτό που ξέρω στα σίγουρα είναι ότι τίποτα δεν μπορεί να εκκινήσει από ένα έθνος που έχει χώσει τον πολιτισμό του βαθιά στον βόρβορο της αμάθειας και του αυτοεξευτελισμού.»
Ήταν 3.696 σπάνιοι τίτλοι, μαζεμένοι ένας προς ένας και φυλαγμένοι με ευλαβική επιμέλεια από τον Έλληνα βιβλιοθηκάριο του Ινστιτούτου της Γαλλίας στο Παρισι, Αγαθόφρωνα Νικολόπουλο και τον πατέρα του.

Γραφτά που ξεκινάνε από 1502 μΧ και κάποιοι τόμοι ανάμεσά τους δυσεύρετοι ή και μοναδικοί στον κόσμο. Ένας θησαυρός που το μόνο που χρειάζεται, είναι τα κατάλληλα μάτια για να τον δουν. Μια δωρεά, από κείνες που ορίζουν το νόημα της λέξης ευεργέτης.

Τούτα αποτελούν καρπούς των κόπων ενός Ανθρώπου, που πείνασε και κακοπάθησε για τούτο το έργο. Το έργο που στο τέλος κόστισε την ίδια τη ζωή του και του στέρησε την ευκαιρία να δει τη γη που έθρεψε τους πρόγονούς του.
Η Ιδιωτική βιβλιοθήκη που στέριωσε από τα ακάματα χέρια του Αγαθόφρωνα, ήταν μια από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη του 18^ου αιώνα, κι εξακολουθεί να είναι ένας πανέμορφος ανθός στον κήπο της παγκόσμιας βιβλιολογίας .

Το 1838, ο Αγαθόφρων Νικολόπουλος , αποφάσισε να δωρίσει μια από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές βιβλίων που γνώριζε η Ευρώπη εκείνης της εποχής. Αποφάσισε να δώσει στη γενέτειρα που δεν πρόλαβε να δει και να ζήσει, το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει κάποιος σε μια κοινωνία.
Προσπάθησε να εμφυσήσει το υψηλότερα ιδανικά της ανθρώπινης διάνοιας στην πονεμένη πατρίδα του κι αυτά ήταν η γνώση κι ο πολιτισμός, η αγάπη για τη μάθηση και τις τέχνες, το πνεύμα και η χάρη της μουσικής και της καλλιέργειας.
Απόκτημα δύσκολο, σχεδόν θείο είναι η καταγραμμένη γνώση, που στις προθέσεις του Αγαθόφρωνα ήταν να αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα για την αναβίωση της παιδείας και των ιδανικών των Ελλήνων. Ήταν στόχος του να αποκτήσει η πόλη της Ανδρίτσαινας κι η τότε μικρή Ελλάδα (που περιορίζονταν στην Πελοπόννησο και τη Ρούμελη) έναν ανεκτίμητο θησαυρό, μα όχι μόνο αυτό.
εσωτερικοι χωροι

47 κιβώτια ήταν κατάμεστα με τα βιβλία που ετοίμασε ο Κωνσταντίνος Αγαθόφρων Νικολόπουλος όταν ένα καρφί που εξείχε από μια σανίδα του έσκισε το χέρι. Ο τέτανος έφαγε τις σάρκες του κι ο θάνατος τον βρήκε στο Παρίσι.
Δεν πρόλαβε να γυρίσει και να συνοδέψει την δωρεά του στα πατρογονικά χώματα. Δεν είδε ποτέ την περιπόθητη Γή των Αρκάδων και τους μυριοπόθητους ανθρώπους της . Μα η κληρονομιά του έμελλε να ζήσει την δική της οδύσσεια… και πολύ φοβάμαι ότι αν και είδε τελικά τον προορισμό της, δεν έφτασε ακόμα στην Ιθάκη της.
Ο Νικολόπουλος, περισσότερο πιστεύω πως ήθελε να βοηθήσει με την προσφορά του στην επανεκκίνηση της τιτάνιας πολιτισμικής κληρονομιάς που φέρουν στη πλάτη τους οι άνθρωποι τούτης της βασανισμένης Αρκαδικής χώρας, παρά να αναγνωριστεί με τιμές και δόξες.
Δεν ξέρω τι θα γινόταν και πώς, αν ο Αγαθόφρων επιζούσε και εκπλήρωνε το όνειρό του να δει τη Γή των προγόνων του. Δεν ξέρω πόσο θα προστάτευε την περιουσία του από την κωλυσιεργία και την αμορφωσιά των τοπικών προυχόντων του νεότευκτου ελληνικού κράτους.
αγια γραφή, χειρόγραφο του 16ου αιωνα

Δεν ξέρω τι άλλο φορτίο είχε να δώσει η καρδιά του για να κάνει πράξη το όνειρό του. Μα πέρασαν τριάντα εννιά χρόνια πριν τα βιβλία που ταξίδεψαν από τον έκτο όροφο της οδού Καστιλιόν 12 στο Παρίσι, φτάσουν στην Ανδρίτσαινα, βγουν από την σκοτεινή φυλακή τους και ταχτοποιηθούν σε ράφια.
Για τριάντα εννιά ολόκληρα χρόνια σάπιζαν και πολλά απ αυτά καταστράφηκαν μέσα στο ναό της αγίας Βαρβάρας που παραχώθηκαν και σχεδόν ξεχάστηκαν. Άχρηστα κι ανεκμετάλλευτα κατά τη διάρκεια που το έθνος των Ελλήνων τα χρειάζονταν περισσότερο από ποτέ.

Λένε ότι πολλοί τόμοι που είχαν ανεκτίμητη αξία, κλάπηκαν και πουλήθηκαν από ντόπιους και ξένους κάπηλους. Μα δεν μπορώ να διασταυρώσω τούτη την πληροφορία. Συναντάω στόματα ερμητικά κλειστά κι εύθικτους εγωισμούς.
Τα χρόνια κύλισαν και πέρασαν κι η ευθύνη βάρυνε στους ώμους των ανθρώπων.
Το 1875 ξεκίνησαν να κτίζονται τα Διδακτήρια που σχεδίασε ο Μιλτιάδης Κανελλόπουλος, Καθηγητής στη σχολή ευελπίδων και καλός μηχανικός. Τα έφτιαξε σε σχήμα Π με ανοιχτή την Β.Α. πλευρά τους, για να έχουν φως από τον ήλιο.
τιτλοι

Τα λεφτά που χρειάστηκαν, συγκεντρώθηκαν από έρανο κι από τη γενναία δωρεά του Άγγελου Γιαννικέση, Πρόξενου της Ελλάδας στην Τεργέστη.
Το έργο τελείωσε και παραδόθηκε το 1879, έγιναν τα εγκαίνια και τα βιβλία του Αγαθόφρωνα Νικολόπουλου βρήκαν επιτέλους στέγη στον πρώτο όροφο του κτιρίου.
Από το 1998 η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε ένα νεοκλασσικό κτήριο που είναι δίπλα στο ιστορικό Γυμνάσιο της Ανδρίτσαινας.

Στις μέρες μας, δεν υπάρχει πετρέλαιο για να πολεμηθεί το βουνίσιο κρύο της Ανδρίτσαινας και το όποιο σύστημα αφυγρανσης δεν μοιάζει να δουλεύει. Η μπογιά από τα ταβάνια πέφτει σε φαρδιές φλούδες και σχεδόν ακούω παράπονα από τα βιβλία που μπορεί να αυγάτισαν αλλά δεν καλοπερνάνε.
Έγγραφα με την υπογραφή του Ζαν Ζακ Ρουσό, κείμενα και αφιερώσεις διάσημων ανδρών (βιβλιόσημα, οικόσημα Δουκών, Βαρώνων κ.λ.π.. επιστολές του βασιλιά Οθωνα, του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, των Αναγνώστη και Παναγιώτη Κανελλόπουλου, των Πάνου, Γενναίου και Μάρκου Κολοκοτρώνη, υλικό της οικογένειας Πλαπούτα, Πρακτικά της Πελοποννησιακής Γερουσίας και άλλα σημαντικά έγγραφα βρίσκονται στο έλεος της κρίσης, όχι της οικονομίας όσο των αξιών.

Ξέρω ότι είναι κάποιοι που έχουν κάνει σκοπό της ζωής τους την συντήρηση και την ευζωία των βιβλίων του Αγαθόφρωνα. Μα δεν μπορούν να σηκώσουν όλο το τεράστιο βάρος της κληρονομιάς στους ώμους τους. Έστω κι αν είναι ταγμένοι, είναι απελπιστικά λίγοι και φτωχότεροι από ποτέ.
Αλλά κοιτάω γύρω μου και βλέπω μάντρες να χτίζωνται ασύστολα και καλλωπιστικές φανφάρες να πληρώνονται αδρά. Ακούω για γρηγορόσημα και μπαγαποντικές πρακτικές που τρώνε χρήμα και κόπους. Μαθαίνω για πυρόπληκτα που δεν κάηκαν ποτέ κι αποζημιώθηκαν. Ξέρω για δωρεές που πεθαίνουν στα συρτάρια κι ανακαλούνται…
Αυτό που θέλω όμως, είναι να δω κάποιον μεγαλοπιασμένο να πάρει τη σκυτάλη από τον Αγαθόφρωνα και να τιμήσει το κληροδότημά του. Να δω κάποιον προύχοντα να κάνει πράξεις για το Πνευματικό απόκτημα της Ανδρίτσαινας. Να δω ανθρώπους εκλεγμένους, να καταλαβαίνουν ότι η μοναδική πραγματική τους περιουσία δεν είναι αυτά που χωράνε οι τσέπες τους, μα εκείνα που γεμίζουν το μυαλό και την καρδιά τους.
Θέλω επιτέλους να δω φιλέλληνες Έλληνες.